Güneşli Bir Gün Bir eğitimcinin dünyası
“Günümüzde” diye başlayan yazılardan her ne kadar uzak durmaya çalışsam da sürekli olarak karşıma şöyle cümleler çıkıyor:
“Öğretmenler artık bilginin sahibi değil.”
“Yapay zeka çağında önemli olan, öğrenmeyi öğrenme becerileri.”
Evet, bunlar tüm eğitimciler tarafından onaylanan gerçekler; ancak iş uygulamaya geldiğinde herkes tabakta kalan son bisküviyi birbirine ikram ediyor.
Beceri öğretimini neredeyse hiçbir branş öğretmeni sahiplenmiyor. İlkokullarda sınıf öğretmenleri nispeten bu görevi üstlense de okul politikası olarak uygulamaya konulmadığı, izleme ve değerlendirmesi yapılmadığı takdirde, konu öğretmenin inisiyatifine kalıyor. Bu aşamada da öğretmenin eğitim felsefesi, hayata bakış açısı ve konuya olan duyarlılığı devreye giriyor.
Ortaokul ve liselerde ise herkes kendi uzmanlık alanına odaklandığından beceri gelişimi ihmal ediliyor. Rehber öğretmenler konuyu ele almaya çalışsalar da rehber öğretmenlerin her hafta derse girememesi, programda böyle bir ders için zaman ayrılmaması – ki rehber öğretmenler de genelde sınıf rehber öğretmeninin 15 günde bir dersini alarak sınıflara girmeye çalışıyor -okuldaki personel yetersizliği, rehber öğretmenlerin bireysel veli ve öğrenci görüşmelerinin yoğun olması gibi sebeplerden düzenli bir uygulama yürütülemiyor. Hatta bu bile devlet okulları için bir lüks; çünkü çok sayıda devlet okulunda maalesef rehber öğretmen yok.
Bu yazıda, okulda ve yaşamda başarı için kritik öneme sahip ve titizlikle üzerinde durmamız gereken becerilerden biri olan öz düzenleme üzerinde duracağım.
Öz düzenleme becerileri; bilişi, duyguyu, dikkati ve eylemi yönetmeye yardımcı olan ve hedefe yönelik davranışı destekleyen bir dizi temel yeterliliği kapsar.
Öz düzenleme becerileri EEF (Education Endowment Foundation) tarafından yapılan araştırmalardan elde edilen verilere göre öğrencilerin ilerlemesine +7 ay gibi yüksek bir etki sunmaktadır.
Bir beceriyi davranış boyutunda gözlemleyebilmemiz için iki önemli faktör vardır: Birincisi: Hedeflerden öğrencilerin haberdar olması, ikincisi ise hedeflerin çocuk dostu bir şekilde ifade edilmesidir. Öğrencilerin ne yapmamaları gerektiğini söylemek yerine onlardan beklentilerimizi açık bir şekilde ifade etmek, aynı zamanda pozitif davranış yönetimine destek vererek okulunuzda sorun davranışların da azalmasını sağlayacaktır.
Aşağıda öz düzenlemeye ilişkin öğrenme hedeflerinin ve başarı kriterlerinin neler olabileceğine ilişkin Learning Skills Work Habits raporundan iki örnek hedef paylaşıyorum. Siz okulunuzun ihtiyaçlarına göre bu hedeflere eklemeler yapabilirsiniz.
Hedef 1: Bir zorlukla karşılaştığımda çaba gösteririm ve azimle çalışırım.
Hedef 2: Kişisel hedefler belirlerim ve onlara ulaşma yolunda ilerlememi izlerim.
Hedef 1 için başarı kriterleri:
- Beni öğrenmeden alıkoyan şeyleri belirleyebilirim.
- Zorlukların ve hayal kırıklıklarının üstesinden gelmek için çeşitli stratejiler kullanırım.
- Birine ya da bir şeye kızgın olduğumda bile olumlu ilişkileri sürdürebilirim.
- Duygularımı uygun şekilde ifade etmek amacıyla kendimi ifade etme yollarını geliştiririm.
Hedef 1 için öz değerlendirme:
1.Seviye: Zorlandığımda nasıl hissettiğime dikkat ederim.
2.Seviye: İnsanlara nasıl hissettiğimi anlatacak kelime dağarcığına sahibim.
3.Seviye: Zorluklarla karşılaştığımda yaşadığım duyguları ifade etmenin yollarını biliyorum.
4.Seviye: Bir zorlukla karşılaştığımda ve üstesinden geldiğimde duygularımı ifade etmek için uygun tepkiyi seçerim.
Hedef 2 için başarı kriterleri:
- Hedeflerime ulaşmama yardımcı olmaları için uygun yerlerde yardım isterim.
- Plan yaparken ve görevleri tamamlarken başarı kriterlerini kullanırım.
- Planlarımı geliştirmek için geribildirimlerden yararlanırım.
- Başarıyla hedefler koyarım ve onlara ulaşırım.
- Uzun ve kısa vadeli hedeflerin nasıl belirleneceğini biliyorum.
Hedef 2 için öz değerlendirme
1.Seviye: Akıllı hedeflerin; spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zamana bağlı olduğunu anlıyorum.
2.Seviye: Hedeflerime ulaşmaya yönelik bir eylem planı oluşturup takip edebilirim.
3.Seviye: Hedeflerime ulaşmak için planlarımı düşünebilir, izleyebilir ve uygun olan değişiklikleri yapabilirim.
4.Seviye: Hedef belirleme ve planlama sürecim, sürekli olarak kısa ve uzun vadeli hedeflerime ulaşmamı sağlar.
Öz düzenleme becerilerini okulunuzda yaygınlaştırmak için neler yapabilirsiniz?
Okulumuzun vizyon cümlesine yazdığımız her maddenin altını doldurmakla yükümlü olduğumuzu unutmamak ve beceri gelişimini tesadüflere bırakmamak önceliğimiz olmalıdır. Hangi becerileri, nasıl geliştireceğimize ilişkin bir okul politikamız yoksa beceri gelişiminden söz etmek mümkün değildir.
Becerileri açıkça tanımlamak ve okulda ortak bir dil oluşturmak: Yukarıdaki örnekte olduğu gibi beceri gelişimine yönelik hedeflerinizi ve başarı kriterlerinizi netleştiriniz. Bu aynı zamanda okulda ortak bir dil oluşturmanızı sağlayacaktır.
Becerilerinin açık öğretimi: Sene başında derslere başlamadan nasıl sınıf kurallarını belirliyorsak öğrencilerin öz düzenleme becerileri üzerinde birkaç hafta yoğunlaştırılmış bir şekilde durabiliriz. Başta zaman kaybı gibi görünen bu durum, sınıftaki sorun davranışları azaltması bakımından ders kesintilerinin önüne geçecek ve size kaybettiğinizi düşündüğünüz zamanı fazlasıyla kazandıracaktır.
Görselleştirme: Öz düzenleme hedeflerini bir poster haline getirip sınıfa asabilir ve gereken zamanlarda referans çerçevesi olarak kullanabilirsiniz.
Öz değerlendirme ve yansıtma: Öğrencilerin bu nitelikler açısından kendi kendilerini değerlendirdikleri öz değerlendirmeler yapabilir ve öğrencilerden zorlandıkları alanlara ilişkin bir yansıtma yazısı yazmalarını isteyerek üstbilişi devreye sokabilirsiniz.
Geribildirim: Başarı kriterlerini öğrencilere geribildirim verirken kullanabilirsiniz.
Modelleme: Öğretmenler olarak kendi düşünce ve planlama süreçlerinizi modelleyerek öz düzenleme stratejilerinin etkili kullanımını öğrencilerinize gösterebilirsiniz.
Elbette en önemli noktalardan biri de tüm bu süreçleri yürütecek olan öğretmenleri mesleki gelişim bakımından desteklemektir.
Şunu da unutmamak gerekir ki öz düzenleme becerileri, üst bilişsel becerilerle birlikte çalışır. Öz düzenleme ve üstbiliş hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için EEF tarafından hazırlanan rehberlik raporunu okuyabilirsiniz.
Bu konuyla bağlantılı diğer yazılarım için aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz:
Öğrencilerinizin Yansıtma Becerilerini Nasıl Geliştirirsiniz?
