Güneşli Bir Gün Bir eğitimcinin dünyası
“En parlak eğitim vizyonları, bir öğretmen onu bir sınıfta hayata geçirene kadar sadece kâğıt üzerindeki mürekkep lekeleridir.”
Bir önceki yazımda eğitim sempozyumlarında öğrendiklerimizi sınıfımıza nasıl yansıtabileceğimizden bahsetmiştim. Bu yazıda ise kendi iç kaynaklarınızı kullanarak okulunuzda bir öğrenme döngüsü yaratmanın yaratıcı yollarından birinden bahsetmek istiyorum.
Ders çalışması, Japon öğretmenlerin, yeni fikirleri ve yöntemleri geliştirmelerine yardımcı olmak için kullandıkları bir mesleki gelişim şeklidir.
Japonca’da ders çalışması, “jugyokenkyu” olarak adlandırılır. “ugyo”, öğretim ve öğrenim anlamına gelir. “Kenkyu” çalışma ya da araştırma anlamına gelir. Yani, eğitim veya öğrenim çalışması ya da araştırması. Bu kavram İngilizceye “Lesson Study”, ders çalışması olarak çevrilmiş.
Ders çalışması; öğretmenleri deneme, gözlemleme ve iyileştirme konusunda destekleyen bir araştırma döngüsü. Bu yöntemde öğretmenler, öğrencilerin öğrenmesi için birlikte çalışıyorlar. Böylece okullar, hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin öğrenme konusunda tutkulu oldukları yerler haline geliyor.
Neden ders çalışması?
- Mentörlük ve koçluktan farklıdır. Herkes eşittir.
- Paylaşılan sorumluluk vardır. Yani senin dersin ve benim dersimin ötesine geçip “bizim dersimiz” deme imkanı buluruz.
- Ders çalışması, öğretmene değil öğrencinin öğrenmesine ve gelişimine odaklanır.
- Öğrenci öğrenimini araştırmak için bir sınıfta bulunuyor olmak, öğretmenler için son derece sıradışı bir deneyimdir.
| Geleneksel mesleki gelişim | Ders Çalışması |
| Cevap ile başlar.
İçerik eğitmen tarafından yönlendirilir. İlişkiler hiyerarşiktir. Araştırma sonuçlarına dayalı bilgilendirmeler yapılır. |
Soruyla başlar.
İçerik, katılımcı tarafından yönlendirilir. İlişkiler karşılıklıdır. Araştırmanın bizzat kendisidir.
|
Bir ders çalışması döngüsü temelde, konunun belirlenmesi, planlama, öğretme ve yansıtma olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır:
Hazırlık Aşaması
a. Takımınızı oluşturun: En iyi takımlar 3-6 kişi arasındadır. Takımdaki öğretmenler aynı sınıf düzeyini okutan öğretmenler, aynı branşı okutan öğretmenler ya da disiplinlerarası bir çalışma yapabilmek için aynı seviyedeki farklı branş öğretmenlerinden de oluşabilir. Takımınız için bir dış uzmandan destek almanız gerekiyorsa bunu da belirleyin.
b. Kolaylaştırıcı belirleyin: Takımınızda herkesin sesinini duyulduğundan emin olmak için bir kolaylaştırıcı belirleyin. Her toplantınızda sırasıyla bir üye de kolaylaştırıcı rolü üstlenebilir.
c. Çalışma saatlerinizi belirleyin: Ortak bir çalışma saati belirleyin ve çok önemli bir durum oluşmadığı sürece randevularınızı ertelemeyin. İdeal bir ders çalışması döngüsü için gerekli zaman en az 12 saattir. Genellikle ilk 2 saat , takımın kurulması, takımın ortak protokolünün oluşturulması ve konunun belirlenmesine; 3-4 saat konu hakkında araştırma yapılmasına, 3-4 saat ders planının tasarımına, 1 saat öğretim aşaması ve ders gözlemine, son 2 saat de yansıtma aşamasına ayrılmalıdır. Aynı takım, bir yıl içerisinde iki veya üç ders döngüsü yapabilirler.
d. Gündemde Kalın: Toplantılarınızın bir gündemi olsun ve toplantı kararlarını ve bir sonraki eylem adımlarını mutlaka not alın. Toplantı notlarınızı drive’da ortak bir klasörde tutabilir. Böylece tüm ekibin ilerlemeyi takip etmesini ve aynı noktada olmasını sağlayabilirsiniz.
e. Grup kurallarınızı belirleyin: Çalışmaya başlamadan önce ekip üyelerinin birbirlerinden beklentilerini netleştirmesi ve tüm üyelerin üzerinde mutabık olduğu bir protokollerinin olması çalışmanın verimliliği açısından son derece önemlidir.
Araştırma Konusunu Belirleyin
a. Araştırma Konusuna Karar Verme: Araştırma konusu sınıf içinde ya da okul genelinde yaşadığınız bir sorunu çözme kaynaklı da olabilir; öğrencilerinizi gelecekte kazandırmak istediğiniz beceriler ile de ilgili olabilir. Spesifik bir konu belirlemek ve üzerinde çalışmak için konunun önceliği ile ilgili tüm takımın hemfikir olması odakta kalmanızı ve çalışma motivasyonunuzu artıracaktır.
Konunuzu okulunuzdaki öğrencilerin genelinin öğrenmekte zorluk yaşadığı bir kavram üzerine seçebileceğiniz gibi okulunuzda hayata geçirmek ve yaygınlaştırmak istediğiniz bir eğitim yaklaşımı üzerine de seçebilirsiniz.
Ders çalışması, kendinize meydan okumak için çok önemli bir fırsattır. Bu nedenle konuyu yalnızca öğrencilerin öğrenmekte zorlandıkları şeyler üzerinden değil bir öğretmen olarak kendinizin yapmakta zorlandığınız şeyler üzerinden seçmenin olağanüstü geliştirici etkisine tanıklık edebilirsiniz.
Konunuza karar verirken aşağıdaki rehber sorulardan yararlanabilirsiniz:
- Dersiniz hangi konuya odaklanacak? Bu konuyu neden seçtiniz?
- Ders hangi gelişim hedeflerini destekleyecek? (Bunlar, dersin ele alacağı yetenekler, beceriler, eğilimler, duyarlılıklar veya değerlerdir.)
- Ders hangi spesifik öğrenme hedeflerini ele alacak? (Bunlar belirli içerik veya becerilere odaklanır. Öğrencilerin dersin sonunda neler yapabileceklerini yazınız.)
b. Konu hakkında araştırma yapma: Ders çalışma döngüsünün temel amacı, sadece birlikte bir dersi planlamanın ötesinde konuyu ve öğrenci düşüncesini derinlemesine incelemektir.
İngiltere’de kurulan https://tdtrust.org/ Teacher Development Trust sitesi, dünya çapında, kanıtlarla bilgilendirilmiş profesyonel öğrenmeyi geliştiren okul ve kolejlerin ortaklığıdır. Ağa üye olan okullar, araştırma kanıtlarının kullanımını kolaylaştırmak için 1800’ün üzerinde tam metin akademik makale içeren bir veri tabanına ücretsiz çevrim içi erişim sağlarlar. Ayrıca bu oluşum, öğretmenlere her müdahalenin etkisini ölçmelerine yardımcı olmak için özel değerlendirme araçları sağlamaktadır.
Ağ yapısı, öğretmenlerin hem kendi okullarında hem de ülke çapındaki meslektaşları ile ders çalışmalarındaki bulgularını paylaşmalarını ve tartışmalarını sağlar.
c. Dersin planlanması
Ders çalışması, öğretmenlerin birbirlerinin pedagojik bilgisinden faydalanmalarını sağlar. Öğretmenler öğrencilerin geçmişte öğrendikleri konuları nasıl öğrendikleri ile ilgili bilgilerini bir araya getirmektedir. Geçmiş deneyimler ve kişisel yaklaşımlar birleştiğinde ekip, öğrencilerin seçilen öğrenme hedefine ulaşmasına yardımcı olacak bir ders tasarlamaya başlayabilir.
Dersin planlanması için rehber sorular:
- Derste hangi öğretim etkinlikleri ve materyalleri kullanılacak? Sıra ne olacak?
- Ders etkinlikleri, öğrenci düşünmesini nasıl görünür kılacak?
- Öğrencilerin derse nasıl cevap vereceğini tahmin edin. Ders etkinlikleri, hangi yollarla öğrencilerin öğrenme hedeflerine ulaşmada yardımcı olur?
- Öğrencilerin dersten önce hangi hazırlıkları yapmaları gerekiyor?
Dersin öğretimi ve gözlemlenmesi
Bu aşamada, grubun bir üyesi dersi öğretir ve diğer grup üyeleri öğrencinin öğrenmesi, düşünmesi ve katılımı ile ilgili kanıtları toplamak için sınıfta bulunur.
Dersten önce, öğrencileri ders çalışması ve sınıfta olacak gözlemciler hakkında bilgilendirin. Ders günü de gözlemcileri sınıfa tanıtın ve ne yapacaklarını açıklayın.
Geleneksel sınıf gözlemleri, öğretmenin sınıfta neler yaptığına odaklanırken, ders çalışma gözlemleri öğrencilere odaklanır.
Yurt dışında ders gözlemlerini kaydetmek için ücretsiz bir ipad uygulaması da geliştirmişler. http://www.lessonnote.com/
Yansıtma ve Değerlendirme
Ders öğretildikten sonra, herkesin aklında bilgiler hala tazeyken, ekip üyeleri, dersi tartışmak ve analiz etmek için bir toplantı düzenlerler.
Bu toplantı, üç temel soruya odaklanmaktadır:
- Öğrenciler öğrenme hedeflerine ne şekilde ulaşmış veya ulaşamamışlardır? (yanlış anlama, zorluk, kafa karışıklığı, içgörü, şaşırtıcı fikirler)
- Bu dersi nasıl geliştirilebiliriz?
- Bu deneyimden ne öğrendik?
Bilgilendirme sırasında katılımcılar gözlemlerini, yorumlarını ve ders hakkındaki yorumlarını sunarlar. Amaç, öğrencinin öğrenmesi, düşünmesi ve katılımı açısından dersi iyice analiz etmek ve değerlendirmektir. Bilgi aldıktan sonra ekip, bulgularını daha fazla düzenlemek ve analiz etmek için ek toplantılar düzenler.
Analizler sonucunda, ekipler dersi revize etmenin yollarını belirler. Bazı takımlar bu noktada durur, ancak tipik olarak ders çalışması, ekibin gözden geçirilmiş dersi öğrettiği ve üzerinde çalıştığı ikinci bir araştırma döngüsünü içerir. Ekipler ayrıca, gözden geçirilmiş derste kanıt toplamak için stratejilerini değiştirebilirler.
Ders çalışması bittikten sonra çalışmanızın sonuçlarını diğer meslektaşlarınızla paylaşmak için harekete geçebilirsiniz. Örneğin, Wisconsin Üniversitesinin Lesson Study projesinde öğretmenlerin çalışma sonuçlarını meslektaşlarıyla paylaşabilecekleri hazır şablonlar bulunmakta ve öğretmenler yaptıkları çalışmalarla bu veri tabanına katkıda bulunmaktadırlar. https://www.uwlax.edu/sotl/lsp/showcase.htm
Öğretmenlerin meslektaşlarıyla mükemmel dersi planlamaya odaklanmaları çok güçlü bir deneyimdir ve bu deneyimlerini diğer öğretmenlerle paylaşmaları öğrenmenin derinleşmesi ve kalıcı olması yönünde atılan önemli adımlardan biridir. Bunun yanı sıra bir okulda değişimi öğretmenlerin başlatıyor olmasının etkisi, yönetim tarafından dayatılan uygulamalara göre her zaman daha büyük ve kalıcıdır.
Ders çalışması ile ilgili bigileri sizler için derlemeye çalışırken okullarımızdaki ders çalışması örneklerinin online olarak paylaşılacağı bir platformu hayal etmeden duramadım. Yurt dışında öğretmenlerin ders çalışması örneklerini birbirleriyle paylaştıkları konferanslar da yapılıyor. http://www.lsalliance.org/annual-lesson-study-conference/2018-chicago-lesson-study-conference/
Okullarımızın ders çalışması uygulamalarını paylaşacağı, araştırma ve kanıt temelli paylaşım sempozyumları bir önceki yazımda bahsettiğim temel soruna bir çare olabilir mi? Siz ne dersiniz?
Aysun Yağcı
Kaynaklar:
http://www.lessonstudygroup.net
